Sismik İzolatör Nedir?

Irmak

Paylaş:
• facebook
• twitter
• linkedin

Ülkemizde yaşanan ve yürekleri burkan felaket sonucu; sosyal medyada, haberlerde, televizyon ekranlarında peşimizi bırakmayan ve gündemimize girmekte hayli geç kalan bir kavrama odaklanıyoruz bugün: sismik izolatör ya da diğer ismiyle deprem izolatörü.

Nedir bu deprem izolatörü, hepimiz aşağı yukarı denk geldiğimiz kadarıyla biliyoruz; işte yaylı bir sistem, deprem esnasındaki sarsıntıyı azaltıyor falan. Bu son 1 haftasını Türkiye’de veya Türkiye gündemiyle geçirmiş herkesin yapabileceği bir tanım. Biraz daha açıklayıcı bir tanım yapacak olursak; izolatör kelimesi izole edenden türüyor yani yalıtkan anlamına gelmekte, sismik ise depremle ilgili demek. Depremin ortaya çıkardığı enerji ve dalgaları yalıtan madde diyebiliriz, sismik izolatörler için. Bu da deprem gündemindeki ülkemizde kullanımı yaygınlaştırma çabasını açıklıyor. İzolatörler yapıda uygun görülen kata, kolonların ve betonarme perdelerin altlarına yerleştirilir ve yapının zemin ile olan direkt etkileşiminin önüne geçmesini sağlamaktadır. Yatay kuvvetlerin etkisiyle hareket edebilen bu izolatörler, deprem anında çok yumuşak ama büyük salınımlar yaparak deprem enerjisini soğurur ve böylece depremin yıkıcı etkisi üstteki taşıyıcı sistem elemanlarını yani evlerimizi, iş yerlerimizi, okullarımızı, avmlerimizi o denli etkilememiş olur. Yıldız Teknik Üniversitesi tarafından yapılmış olan Bilge Kağan Baştuğ imzalı bir çalışmada, çeşitli deprem etkisi azaltan yöntemlere değinilmektedir. Sismik izolatörlerde gözden kaçan detaylardan biri de her binaya uygun bir sistem olmadığı; kısa ve orta yükseklikli, kısa periyotlu yapılara uygun olan bu yöntem uzun periyotlu yapılara uygun değildir.

Ankastre mesnetli taşıyıcı sistem yapay deprem yükünü binaya üst katlara doğru lineer artan şekilde uygulamakta ve dolayısıyla yüksek kat kuvvetleri ve büyük kat ötelenmeleri meydana gelmektedir. Taban izolasyonu uygulanmış yapılarda ise önemli yer değiştirmeler izolasyon katı seviyesinde oluşmakta ve üstyapı neredeyse rijit öteleme hareketi yapmaktadır. Böylece kat kuvvetlerinin azalması sonucu yapının yapacağı yer değiştirme istenen sınırlar içinde kalmaktadır. Böylece taşıyıcı sistem ve yapısal olmayan elemanlardaki hasar önlenip yapı güvenliği artmaktadır.

Farklı deprem önlemleri ve daha detaylı işleyiş bilgisi için kaynakçadaki asıl makaleyi inceleyebilirsiniz.

Unutmayın ki deprem değil tedbirsizlik öldürür.