Amerika’nın Enflasyon Krizi Tahmin Ettiğinizden Daha Kötü

Gabi Taşo

Paylaş:
• facebook
• twitter
• linkedin

Eğer son altı aydır dünyanın en büyük kayası altında yaşamıyorsanız ABD’nin daha önce görülmemiş seviyede enflasyon yaşadığını biliyorsunuzdur.

En çok kullanılan enflasyon ölçüm aracı olan consumer price index (CPI), tüketici ürünlerinin ve hizmetlerinin fiyatının ekim 2020 ve ekim 2021 arasında son 31 yıldaki en hızlı 12 aylık artış olan %6.2 oranında arttığını gösteriyor.

İş istatistiği bürosundan gelen CPI verisi, Amerikan ekonomisinin neredeyse her açıdan etkilendiğini gösteriyor. Süt fiyatları %17, yumurta fiyatları %42 arttı. Enerji hizmeti fiyatları da %11’in üzerinde arttı.

Yaygınca haber edilen CPI enflasyon verileri oldukça kötü olsa da, önemli endüstriler yakından incelenince, özellikle ev ve araba gibi yüksek fiyatlı şeyler satın almak isteye ailelerin, CPI verilerinin gösterdiğinden daha kötü derecede etkilendiği görülüyor.

Örnek olarak Kelley Blue Book, 2020 yılının sonundan bu yana yeni bir arabanın fiyatının ortalama 5,000 dolar arttığını ekim ayında rapor etti. Yeni bir motorlu taşıtın ortalama fiyatı, şimdiye kadarki en yüksek fiyat olan 45,000 dolar değerine ulaştı.

Bir zamanlar tüketiciler tarafından ucuz olarak görülen markalar bile simdi çoğu çalışan aile için fazla maliyetli oldu. Yeni bir Honda aracın ortalama satış fiyatı 2021 eylül ayında 35,310 dolar, Toyota bir aracın ortalama satış fiyatı ise 40,778 dolardı.

Ama aralarında en kötü durum yeni ev fiyatlarındaki artış. 2019 yılının dördüncü çeyreğinde, korona virüs pandemisinin başlangıcından önce, Amerika’daki bir evin ortalama satış fiyatı 384,600 dolardı. 2021 yilinin üçüncü çeyreğinde ise bu ortalama fiyat 454,300 dolar oldu, neredeyse 70,000 dolarlık bir artış.

Bu figürlerin tarihi önemini hafife almak zor. 2021 yilinin ikinci çeyreğindeki bir evin ortalama satış fiyatı, 12 ay öncesinden %17.65 daha fazlaydı. Bu 1963 yılından beri yıllık enflasyon artışları arasındaki en büyük 3. artış.

Süt, benzin, yumurta, et ve diğer günlük ürünlerin fiyat artışları Amerikalıların cüzdanlarına baskı yapıyor olsa da, enflasyona bağlı baskıların en önemlisi pahalı ürün ve hizmetlerin bulunduğu kesimleri etkiliyor.

Enflasyon krizi milyonlarca Amerikalıyı emlak piyasasından dışarı itiyor ve bir çok ailenin otomobil gibi önemli ihtiyaçlarını karşılamasını neredeyse imkânsız kılıyor. Bunun sonucunda, ekonomik büyümeye ihtiyaç duyulurken önemli piyasalar soğuyup yavaşlıyor. Örnek olarak otomobil satışları ağustos ayından eylül ayına %7.3 düştü.

Enflasyon seviyesinin normal değerlere düşecek olsa bile şuan oluşan hasarın iyileşmesi için, kendi problemlerini beraberinde getirecek güçlü bir deflasyon döneminin geleceğini tüketicilerin bilmesi lazım.

Son aylarda bu yüksek enflasyonun meydana gelmesinin sebebi bir gizem değil. Devletlerin korona virüs sebebiyle sokağa çıkma yasakları getirmeleri, halka dağıtılan para ve insanların çalışmalarının önüne gelen engeller bir araya gelerek, tamamen düzelmesi aylar veya yıllar sürecek ölçüde tedarik zinciri sorunları meydana geldi.

Amerikan Merkez Bankası , A.B.D. Kongresi ve Biden ve Trump yönetimleri tarafından alınan trilyonlarca dolar basıp dağıtma kararı, tahmin edilebilir ve kaçınılabilir bir sonuç olarak her şeyin fiyatının artmasına sebep oluyor.

Bütün ekonomiye helikopterden dağıtırcasına para dağıtmak yerine sadece gerçekten ihtiyacı olanlara odaklanılsaydı, şu anki enflasyon krizinin büyük bir kısmi önlenebilirdi.

Bunun yerine Biden yönetimi ve Kongredeki Demokratlar bu başarısız yaklaşıma, Biden’in “Build Back Better” (Yeniden Daha İyi İnşa Et) adlı programı ile devam etmek konusunda ısrarcı.

Build Back Better şu anki hali ile yürürlülüğe geçer ise çeşitli devlet programlarına ve bir çok gereksiz para dağıtımına  devletin 1.75 trilyon dolar harcaması gerekecek, ülkenin bütçesi şişecek ve yüz milyarlarca dolar basılması gerekecek.

Biden yönetimi ve Demokrat kontrolündeki Kongre, Amerika’yı yavaş ama kesin bir şekilde ekonomik intihara sürüklüyor. A.B.D.’nin tek kurtulma umudu en başta bu sorunu yaratan sorumsuz politikalara karşı yaygın ve sert biçimde bir geri tepki. Kongre tarafından değerlendirilmeye alınan Build Back Better kanun teklifini tamamen reddetmek güzel bir başlangıç olabilir.